Archives

PINHIERS PURITS, CONSELHIERS SANCIERS   Ente son passats los pinhiers campats rasis la maisons daus conselhiers dins las pitas comunas dau despartament de Dordonha ? S’es vut que n’i aviá un dins quasiment tots los vilatges dins las annadas cinquanta. Las bròchas de l’aubre eran copadas jusc’a la testa. Lo drapeu de tres colors flacassava a la bela cima. Una corona o ben una plancarta disian : « Onor a nòstre elegit ». Dins ’queu temps, òm vesiá pas tant de contravents barrats, de teuladas traucadas,... [Lire la suite]

MASCARATS   La gent eran plan uros autres còps, quante plantavan un pinhier subremontat d’un drapeu contra lo mur de la granja de chaque conselhier, un ser chas l’un, un autre ser chas l’autre e lo darnier jorn chas lo mera, aprep las eleccions ! Venian de tots los vilatges per profitar dau marende ofert per lo noveu elegit, los que avian votat per se, mai los autres. Tots tornavan amics, dau mens fasian semblant. I a de las chausas que s’oblueden pas, coma vesem dins la cronica de Vent-li-Bufa de Joan Ganhaire. Per... [Lire la suite]

LA RENTRADA Dins las annadas cinquanta, la rentrada era lo prumier d’octòbre. Dempuei la fin dau mes d’aust, aviam agut lo temps de veire los jorns venir pus corts, las prumieras gòrjas rojas surtir dins los prats aprep los auratges, las irondelas s’assemblar e dispareitre… La sason era ’chabada de las frairias los diumencs dins los borgs. L’ombra daus aubres veniá lonja, pesanta, frescha, negra… La ribiera meitat tarida era charjada de fuelhas de papulon talament espessas que lo clau de linha cujava pas s’enfonsar dins l’aiga. Los... [Lire la suite]

  BONA ANNADA   Pendent la guerra de 1939-1945,  la gent devian ben contunhar de se soatar la bona annada per lo prumier de l’an. Zo fasian benleu per abituda, per segre la tradicion : « Vos soate una bona annada !  – La vos desire de mesma ! » Mas ’quelas paraulas apresas, que los goiats disian sens pensar, volian plan dire quauqua ren per tots los que sufrian de la guerra : pensavan au retorn de l’òme aimat, dau pair, de l’amic preisonier o deportat, a la fin de las privacions,... [Lire la suite]

DAMANDATZ AU PAIR NADAU   Avetz-vos conegut ’quilhs matins de Nadau que, pas pus tòst levats, los goiassons en pijama o ben en chamisa de nuech, s’entraupavan dins daus pilòts de paquets espanduts autorn dau pinhier ? Matins sens jòia de mainatges mau esvelhats e de parents que avian « la feure dins los piaus », coma òm ditz. Faliá a tota fòrça far una meschanta fotò de goiats enervats que tirgossavan lo ribans e eissaiavan d’escendre lo papier per desplejar los presents. Daus còps, esjarravan un paquet e, quand... [Lire la suite]

COMA FAU   Dins una de sas darnieras cronicas, Michel Feltin-Pallas (1) escriu que lo peitavin-santongés es la sola linga eissida dau latin que a gardat lo pronom neutre : o, o ben ol davant una vocala. Nòstres vesins disen : O bufe, O moulle, Ol ét bérae quand disem : Quò bufa (Il vente), Quò plòu (Il pleut), Quo es ben vrai, quò es segur. Lo pronoms de la tresesma persona es i au masculin singular es i en santongés, le en peitavin.. Per quauques collegians charantés fins coma daus… collegians, lo pitit nom... [Lire la suite]

  ZO PARCISSEM BEN !   Per exprimir lo besonh e la necessitat, avem quauquas locucions interessantas coma far mestier / far besonh, aver mestier / aver besonh (Veire l’article « Lai on era mestiers », dins Rubrica en òc, mai 2018). Per dire : « se privar de quauqua ren, se resignar a l’abséncia de quauqu’un o quauqua ren », quauques diccionaris dònen : « se passar de ». Quò s’auva gaire chas nos ; aimem mai dire : « far sens quò-’quí, far sens... [Lire la suite]

ME TAINA DE LA VEIRE   Si volem diminuar l’eschaurament de l’atmosfera, fau pas perdre de temps. Fau pus esperar. Quò taina. Quò preissa, si aimatz mai. Dins son Glossaire périgourdin, Guillaumie cita cochar (Quò cocha de far quò), e menciona tainar (Quò taina ; quò tainava), mas nos ditz que tainar se ditz mens sovent. Pertant, tainar es le verbe que ai totjorn auvit emperaquí. Coma baissar, laissar, preissar…, tainar es un verbe que coneis l’alternança ei/ai dins sa conjugason : tainar [tei'nɑː] / quò taina... [Lire la suite]

Un brave libre ente ai l'onor d’aver una plaça :     Par tous les chemins FLORILÈGE POÉTIQUE DES LANGUES DE FRANCE alsacien, basque, breton, catalan, corse, occitan sous la direction de MARIE-JEANNE VERNY & NORBERT PAGANELLI   PRÉFACE DE JEAN-PIERRE SIMÉON   ©LE BORD DE L’EAU 2019           QUAUQUES EXTRACHS DE LA PREFÀCIA REMIRABLA DE JEAN-PIERRE SIMÉON   Il y a des livres possibles, des livres pourquoi pas, des livres dont on se demande pourquoi, et des... [Lire la suite]

  QUÒ SE DITZ PUS GAIRE   L’adverbi gaire se ditz plan mai en occitan que guère en francés. Lo tròbe 30 còps dins mas 105 paginas numerizadas de Jan Picatau de Sent-Barrancon (Enric Delaja). Crese ben qu’en francés guère fai pus partida dau vocabulari corrent daus jòunes d’aüei. En occitan lemosin, gaire vòu dire :             –  « pas beucòp » . « Gaire de » se rapòrta a un substantiu ; indica una quantitat, un nombre, un... [Lire la suite]