Archives

А.С. Пушкин   Капитанская дочка   A.S. Poshquin La Filha dau capitani Revirat dau russe en occitan per Jan-Peire Reidi   – Escolta, disset Pogachòv, sasit per una idéia meitat sauvatja. Te vau dire una faula que me fuguet contada per una vielha Calmic quand era pitit. « Un còp era una agla que damandet ad una graula : – Perqué vives sus terra tres cents ans de temps e ieu en tot nonmas trenta-e-tres ans ? – Quo es, mon amija, que beves dau sang viu e ieu minge nonmas de la charn mòrta. ... [Lire la suite]

  PANASÒU   Per los que me disen tard vengut a l’occitanisme, veiquí mon prumier texte en occitan, una letra a Panasòu (Panazô) que ai trobada dins un numerò dau Jornau de Panazô de 1958.       Aviá dietz ans, benleu onze. Me dòbte que ma letra fuguet passablament corrijada e « lemosinada ». Aquí, a Nontron, disiam « dimensseu », pas « dimenssi », « patois » [pa’twa] e non pas « patouei »… Me carrava plan de far veire aus vesins mon nom sur lo... [Lire la suite]

PER AVER L’AER MENS BÉSTIA   Quand era en vila, ma defunta granda-mair voliá totjorn aver quauqua ren a la man « per aver l’aer mens béstia », coma disiá. Auriá plan trobat que an l’aer béstia, ’quela toristalha que vesem se banturlar de çai, de lai, quand ven la sason, e que fan ren de lurs mans.  An de las lunetas negras per pas veire lo trabalh, coma disiá la Felicia Brolhet.  Dins lo temps, las mans de las femnas demoravan pas sovent sens ren far. Quand vesian un òme s’estautinar las doas mans darreir... [Lire la suite]

Vos prepause aquí un extrach de la novela de Gògol Lo Manteu que ai revirada dau russe e que fuguet publicada en 2017 a las Edicions dau Chamin de Sent-Jaume. Som a Sent-Petersborg dins la prumiera meitat dau segle XIX. Daus mila de foncionaris son empluiats dins los ministèris per administrar un emperi que vai de la Polonha a l’Alasca. Lo darnier daus darniers de ’quilhs foncionaris, Acaqui Acaquievich, un pitit òme modeste que mena pas de bruch, passa sa vita a copiar daus papiers oficiaus e i tròba quitament son plaser.   ... [Lire la suite]

N’EN AI GRAN MESTIER !   Dins la varietat lemosina de la linga, gran es una particula negativa de valor modala que s’empluia parier coma la negacion pas, mas emb una nuança plan fina que se compren mielhs emb l’intonacion dins una frasa de la conversacion. Nos vam esforçar de ne’n ’trapar l’origina e lo sense.   La ’chabason –an se ditz [ɔ], coma dins : deman, un cosin german, una man, dau pan, plan, Moicidan, Sent Junian... Dins los autres dialectes un gran (dau latin granum) es un grun (un grain).... [Lire la suite]

PITIT, PLÒU-QUÒ ? PLAN, PAIR, PLÒU   Pitit, plòu-quò ? Plan, pair, plòu… ’Queu viralinga, que pòde pas tornar dire redde sens m’entraupar, fai pensar a las nuechs dins las vielhas maisons, que l’auratge nos esvelhava. Auviam drindrinar los carreus de la fenestra, las tonadas venian pus fòrtas e, tot d’un còp, l’aiga batiá la teulada mau entretenguda, desbordava daus regons barrats per daus tapons de mossa, e tamborinava plòcò-plòcò-plòcò sus lo planchat dau granier. Quo era lo moment d’i montar los topins e las... [Lire la suite]

UN PAUC DE LOCALISME : BEN E BIEN   Dins ’quel article, tornat prener en partida e completat mon estudi de ben e bien escrich en francés e publiat dins mon libre Jean-Pierre Reydy, Notre Occitan, le dialecte du Périgord-Limousin parlé dans le Parc Naturel Régional, I.E.O. Lemosin, 2008, p. 86   « Localisme » si òm vòu… La diferença entre los adverbes ben e bien se fai dins una granda partida de l’espaci lingüistic lemosin. Los autres Occitans tròben que bien es un francisme. O benleu un ispanisme (Muy... [Lire la suite]

Fai un an que Gilbert Borges es mòrt. Ai escrich un « raibe negre » inspirat per lo crimi d’Autafàia e l’execucion daus quatre condamnats en pensar a se. Es pas malaisat de charjar las descripcions emb daus detalhs orribles – òm ditz que la realitat passa totjorn la ficcion –, mas lo Gilbert aviá pas son parier per menar un recit bien compausat, ren que emb los detalhs que fan mestier, per li donar un torn ironic e nos plaçar tot d’un còp davant l’orror de la situacion a la darniera frasa. Coneissiá pas d’autre contaire que... [Lire la suite]

QUÒ ME FAI CREMA   Ai conegut una elevairitz d’auchas que quò li fasiá crema de las tuar quante eran vengudas. Començava totjorn per la pus genta, la pus donda, la que aimava lo mai ; aprep, fasiá pus aisat. Era pertant pas una femna que « fasiá la dama », coma disian autres còps quante parlavan de ’quelas femnas de la vila tròp delicatas per sagnar una pola o ben espeunar un lapin. Mai era pas una de ’quelas personas, coma ne’n vesem aüei, que creirian far pechat de metre un bocin de vianda dins lur sieta. N’es... [Lire la suite]

E ’QUÒ-’QUÍ, BENLEU !   Nòstra linga a dos adjectius demonstratius : - ’queu (’quel davant a, e, i, o, u), ’quela, ’quilhs, ’quelas) - ’queste, ’questa, ’questes, ’questas. Las fòrmas plenas aqueu/l, aqueste se disen pus gaire, daus mens dins nòstra partida occidentala dau lemosin. Quoras fau-quò dire ’queste / ’questa de preferença a ’queu /’quela ?   Chabaneu remarca que : « Aquel s’emploie devant tous les substantifs indifféremment et traduit le français cet ; mais aqueste ne... [Lire la suite]