Canalblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
Publicité
Lo Chamin de la font, blog occitan de Jean-Pierre Reydy (Jan-Peire Reidi)
10 juin 2019

QUORAS

QUORAS, QUORAS, QUORAS… ?

 

Dimmi quando, quando, quando… « Dija-me quora(s)… », ditz la chançon en italian.

Ai auvit parlar d’una maison ente trobavan que los òmes fasian tròp de despensa de beure e de minjar per las escodasons. Tròp de grilhons, de polet ròstit, de mongetas… Disian que quand lo minjar vos pesa sus l’estomac, òm trabalha pas si ben. E que los diumencs, que òm trabalha pas, òm a pas mestier de tant minjar que los jorns obrants. E que fau pas marendar per mielhs sopar l’enser. E que, avant d’anar au liech, fau prener un repas leugier, que tròp minjar empaicha de durmir… Per pas endurar lo suplici de la chauchavielha, que Daniel Chavaròcha ne’n parla si ben. « Per mon arma, çò-ditz l’autre, quoras es-quò que òm minja son aise dins ’queu país ? »

 

Dins nòstres ranvers, quoras o ben quora es l’adverbe interrogatiu que sierv per damandar de situar un eveniment dins lo temps. Vòu dire : A quau moment ? La responsa pòt estre : « Dins las annadas quatre-vints », « La setmana que ven »,  « Quand te maridaras » … En grafia franco-fonetica, se ditz *courâ, *courê, *couro, e « Quora(s) es-quò » : *coureico.

Lo veiquí empluiat dins una question directa :

« Sabia ben qu’un jorn (l’aubre) tombaria… Mas coma, ente, quoras ? » (Jan dau Melhau)

e dins una question indirecta :

« Auriá pas pogut dire quora quauqua ren s’aviá passat o dich davant se, si qu’era mas lo mandin o la velha. » (Roland Berland)

Autres exemples : Quora vendras ? (Quand viendras-tu ?), Dempuei quora ? (Depuis quand ?), Quora que siá (À quelque moment que ce soit), Quora que venha (Quel que soit le moment où il viendra).

Ai pas trobat d’exemples de « quand » o ben « quante » empluiat coma adverbi interrogatiu. Los trobadors empluiavan « quan » = quand/quante coma nautres aura

Quan vei la lauzeta mover                Quand je vois l’alouette mouvoir

De joi de joi sas alas contra’l rai  … de plaisir ses ailes contre le rayon  (B. de Ventadorn)

e coneissian aitot « lanquan », que a disparegut :

Lanquan li jorn son lonc en mai Lorsque les jours sont longs en mai (Jaufre Rudel)

Chabaneu nos ditz que « quando  interrogatif du latin se traduit mieux (sic) par quoras, quora, qui représente « qua ora » (À quelle heure ?).

Quora(s) a gardat la valor que aviá dins la linga daus trobadors. De mai, s’empluiava per marcar un chamjament alternatiu, coma « tantòst… tantòst… » (un còp… un autre còp…).

A gardat ’quela valor dins d’autres dialectes. Marceu Fornier parlava de « La chabreta dau molin/Que tantòst pura tantòst ritz ». En lengadocian auriá benleu dich : « quora plora quora ritz ».

Mas gardem au fons de nautres la brava musica dau poema dins la linga dau Perigòrd e dau Lemosin :

Quo es la chabreta dau molin

Que tantòst pura tantòst ritz !

Quo es la chançon qu’un jorn solelha

E puei l’endoman s’embruméia :

Quo es la vita semnant las plors

Puei lo rire demest las flors.

  Marceu Fornier, Eimatges d’un molin (1980)

 

A Javerlhac, lo 3 de junh de 2019

Jan-Peire Reidi

Publicité
Publicité
Commentaires
Lo Chamin de la font, blog occitan de Jean-Pierre Reydy (Jan-Peire Reidi)
  • Blog en occitan limousin (parler nontronnais) de Jean-Pierre Reydy (Jan-Peire Reidi). Textes et documents de l'auteur portant sur les problèmes de société, la vie culturelle, la langue occitane.
  • Accueil du blog
  • Créer un blog avec CanalBlog
Publicité
Archives
Publicité