MA GUÈRRA D'ARGERIA, un filme de Patric Vau
Ma guèrra d’Argeria, un filme de Patric La Vau
Coneissem plan lo cineasta occitan Patric La Vau que filmet dos filmes en Perigòrd : Lenga d’Amor en 2012 per la felibrejada de Pueg ’Gut, mai, en 2016, Una Pensada sauvatja, consacrat a l’escrivan, ensenhaire e contaire Micheu Chapduelh. De mai, lo Patric es l’autor d’una trentena de filmes en occitan que presenten daus personatges remarcables de Gasconha, en particular lo grand poeta Bernat Manciet. Dins son darnier filme, Ma guèrra d’Argeria, un òme plan interessant e estachant, Claudi Assemat, nos conta « sa » guerra, çò que a vut e viscut. Son daus sovenirs pas aisats de dire, que li pesavan, mas que ne’n parlava jamai.
Lo filme fuguet projectat dissades passat 4 de novembre a Marton, en Charanta occitana, a l’iniciativa de Micheu Nicolas e de l’IEO-16, en preséncia de Patric La Vau e de Claudi Assemat.
La fòrça d’esperit e la sinceritat, la qualitat de l’elocucion occitana, de ’quel òme de 86 ans fan que son istòria personala, contada pausadament emb una granda qualitat d’elocucion occitana, ven un tesmonhatge doloros. L’espectator es coma sumsit per la clardat d’un recit ente totas las paraulas son pesadas, mai per la violéncia de crimis de guerra que se pòden pas esfaçar.
Nascut en 1936 dins la Montanha negra entre Masamet e Carcassona, Claudi Assemat aviá nonmas sa prumiera partida dau bachelierat quand passet lo conselh de revision. Quo era pas un diplòme complet e fuguet marcat sus lo libreton militar : « Sait lire et écrire ». Après una « formacion » de parachasudista a Albi, partit en Argeria. Fuguet nommat maréchal des logis (sergent), comandant d’una seccion de 34 òmes. En tot, faguet 30 mes de servici en França e en Argeria, per l’amor que fuguet oblijat, passat lo servici obligatòri, de s’engatjar puei de se tornar engatjar dos còps.
Quand partit a l’armada en 57, aviá « una sensibilitat politica » ; era membre de l’UGS (Union de la Gauche Socialiste), una formacion compausada en partida de dissidents de la SFIO, dau PCF e de militants de Témoignage chrétien que venguet pus tard lo PSU. Gaire de monde eran opausats a la guerra, presentada en França coma « una operacion de manten de l’òrdre ». Claudi Assemat analisa emb beucòp de luciditat coma, un còp ’ribat « sus lo teatre de las operacions », un jòune òme que aviá gaire enviá de far la guerra es oblijat de tirar dins la direccion d’ente venen las balas, emb l’idéia de pas estre tuat o de far fugir los que li tiren. E vei lo ’quí vengut « un militar ». Au contrari d’autras companhias, comandadas per daus sauvatges, son capitani eissàia de menar « una guèrra pròpra », chausa impossibla.
Pas aisat de dire ’quilhs cinc « fachs » que a chausits per contar los sovenirs que l’an tant « tafurat », que ne’n a fait daus meschants raibes (« sòmis ») de las annadas de temps. Li fau una granda fòrça de volontat per dondar son emocion avant de nos contar chascun de ’quilhs cinc eveniments. Tres de ilhs son daus crimis de guerra que a vuts de sos uelhs. : colleccion de colars d’aurelhas, preisonier esgorjat, e lo darnier, lo pieg de tots : exercicis de tir dau canon sus un tropeu d’ovelhas, sus lo bargier e lo pitit dròlle que l’acompanhava. Quand era pitit, Claudi Assemat, aitot se, gardava las ovelhas de sos grands-parents dins la Montanha negra...
Que pensar de la letra d’excusas dau FNL (òc !) per son error, après una embuscada de la companhiá de Claudi Assemat ? Los avian pres per una autra companhiá, daus sauvatges que violavan e massacravan la gent. Barbariá daus uns, dignitat daus autres.
Aprenem aitot que l’armada francesa practicava los bombardaments au napalm. Claudi Assemat poguet sauvar au darnier moment los 34 òmes de sa seccion quand comprenguet que s’aprestavan de los bombardar « per error ».
Visquet longtemps emb sos traumatismes après la guerra. Li fuguet impossible de tesmonhar. Pas un de sos articles fuguet publicat dins los jornaus. Quo era mau vut de « criticar la França », e quitament dangeiros a l’epòca daus atemptats de l’OAS.
Quand lo rideu se barra, la sala amudida per l’emocion espera un long moment avant d’aplaudir. Mercés, Claudi Assemat. Mercés, Patric La Vau, d’aver meritat ’queu tesmonhatge.
A Javerlhac, lo 5 de novembre de 2023
/https%3A%2F%2Fassets.over-blog.com%2Ft%2Fcedistic%2Fcamera.png)