LO MARIDATGE DE JAVERLHAC E DE LA CHAPELA EN 1823

Quand Javerlhac e La Chapela se marideren, fai dos cents ans, se coneissian despuei un brave moment, gaire mens de sieis o set segles benleu. Los descendents eslunhats de Gabrielis, lo prumier abitant de Javerlhac a l’epòca gallo-romana, avian pas obludat quante los monges de Sent Robert bastiren ’quela brava chapela e son abadiá. 

Quo era dau temps de la Crosada, que los senhors laissavan lurs sòus a l’Egleisa avant de partir far la guerra en Terra Senta. Damandavan de dire de las messas per lo repaus de lur anma, si per cas tornavan pas. Ne’n faliá, daus sòus, per paiar una egleisa romanica, sas  peiras talhadas, sos chapiteus ornats, son traulatge de chaisne e sa teulada de pitits teules plats. Virada dau costat de Jerusalem, emb son clochier que tucava lo ceu, era bastida per prejar. La gent que donavan lurs sòus, lur talent e lur pena per levar un edifici de pariera beutat, disian la mesma pregiera a lur faiçon. La chapela eleganta plantada sus lo tuquet se vesiá de tot lo país alentorn. Las terras que los monges desboigeren, e que apeleren « Las Abadiás », eran pas las pus meschantas.

Javerlhac se trobava plan benaise dins sa valada risenta au bòrd dau Bandiat. Se cresiá de son brave chasteu, son pijonier e son vielh molin, mai de sas grandas maisons de merchands.  Se carrava plan per sas feiras de Chandeliera que i venian de pertot e que fagueren dire au felibre Aimat Jardric un pauc pus tard :

« O Javerlhac, tu ses lo paradís sus terra ! »

Javerlhac e La Chapela se partatjavan Fòrja Nuòva, a mieg chamin daus dos borgs. Far daus canons per los vaisseus de guerra dau rei de França, quo era quauqua ren ! Tot lo país ne’n veniá pus riche, quitament si copavan tots los eissarts per far lo charbon e desviravan tot lo país per tirar la mina de fer.

La legenda ditz que Javerlhac, un crane jòune òme, e La Chapela, una dròlla plan genta, per mon arma, se fasian amic despuei quauque temps jos los grands papulons au bòrd dau Bandiat. Sent Esteve e Sent Robert troberen que quo era pas bien oneste e zo disseren au bon Diu. Lo bon Diu volguet pas que contunhessan de viure dins lo pechat. Quò fai que passeren los acòrds. Fauguet tota una jornada aus dos curets de las doas paròfias per confessar los nòvis avant la nòça.

A Javerlhac-e-La Chapela Sent-Robert, lo 25 dau mes d’aust de 2023

PERMENADA A LA CHAPELA

(tirat d'un poema inedit de Jan-Peire Reidi escrich en 2013)

La Chapela au bot dau chamin,

Sus lo tuquet au grand solelh,

Quo es la miràudia per los uelhs,

La pregiera dau pelegrin.

Es-’la nascuda dau vilatge ?

Dau vilatge es-t-ela la mair ?

Lo país a chaçat los frairs,

Mas a pas perdut lur messatge.

Dins la peira daus chapiteus,

Los elefants e lo chavau,

Lo sàvi que donda lo mau,

Leven las anmas vers lo ceu.

Mesura d’òme o ben de sent,

Lo chabeç chanta emb lo clochier,

E de l’autar au beneitier,

Nos ven la clardat d’Orient.