Canalblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
Publicité
Lo Chamin de la font, blog occitan de Jean-Pierre Reydy (Jan-Peire Reidi)
16 mai 2023

L'IVERN DE NÒSTRE MAUCONTENTAMENT

 

Veiram-nos la fin de « l’ivern de nòstre maucontentament », un ivern que dura despuei mai de tres ans ? Avant, aviam lo chaumatge, puei vengueren los gilets rosseus en 2018. Obludava los bonets roges en 2013. Los bonets e los gilets volian pas paiar de taussas sus los carburants. Aprep lo gilets rosseus, aguerem la pandemia, la guerra en Ucraïna, las grevas e las manifestacions per pas trabalhar dos ans de mai avant la retirada, l’adopcion de la lei e las caçairòlas per empaichar quauques elegits de parlar… e subretot, l’eschaurament de la planeta, la sechiera tots los ans, los incendis e las autras catastròfas.

Aura, lo chaumatge a baissat, mas los empluiaires tròben pas la man d’òbra que lur fai mestier dins los restaurants, lo bastiment, l’agricultura. De mai, avem l’inflacion, un deute public e un deficit dau comèrci exterior enòrmes. E la guerra nos oblija de fabricar mai d’armas e d’enginhs de mòrt que costen los uelhs de la testa ; daus sòus que aimariam plan mai plaçar dins las escòlas, los ospitaus e la transicion energetica.

Avem-nos obludat lo covid au printemps de 2020, que lo coneissiam jos lo nom de « coronavirus » ? Fasiá plan bon au mes de març e au mes d’abriu e eram plan benaises, me e ma femna, dins nòstra maison tota sola en país perdut. Mas « l’ivern » era pas preste de ’chabar per los ciutadans que devian demorar barrats, « confinhats » coma disiam, e que devian  se far « una « atestacion » per surtir far las comissions. Tots los sers a 8 oras, aplaudissian los « sonhaires » que riscavan lur vita e lur santat per sauvar lo mai possible de malaudes.  D’autres mestiers contunhavan de trabalhar per nos nurir e garantir nòstra seguretat mas, mai que mai, la gent demoravan chas ilhs sens ren far. L’Estat prometiá de pàiar « qué que costés ». Òc-es, la natura era doça, genta, flurida, joiosa, e eram gran maluros, mas perqué aviam-nos  ’queu pes dins la testa e la peitrena, mai que mai quand pensavan a nòstras familhas dins las grandas vilas ?

Pas aisat per las autoritats, d’impausar la solidaritat. D’alhors, la solidaritat pòt-ela estre impausada ? Çò que òm es es forçat de donar es pas donat. Coma far aplicar una lei dins l’interès de tots si la gent comencen de dire : Perqué ilhs e pas nautres ? Perqué nautres e pas ilhs ? L’interès personau tròba totjorn quauquas bonas rasons. Los que avian una villa au bòrd de la mar o ben una « maison de campanha » podian pas i anar, e los que avian pogut partir pro tòst comprenian pas perqué avian pas lo drech de far ròstir lur codena sus la plaja o ben de se permenar dins los bòscs dau temps que que los vilauds mens riches que ilhs devian demorar barrats. Absurde, non ? Òm marchava sus la testa, cresetz pas !

Pus seriosament, quauques uns de nautres migravan per nòstra libertat perque sabian que los estats que prenian de las mesuras provisòrias per la limitar avian sovent la meschanta abituda de las far venir permanentas. Torní pensar a çò que ’ribet un còp que aviá menat mos elevas de prumiera aus Estats-Unis per un eschamge escolari dins las annadas 1980. Los dròlles e las dròllas en Pennsylvania avian pas lo drech de beure d’alcol avant 18 ans, mas avian tots lur automobila. Un ser que tornavam d’una serenada en l’onor daus correspondents francés, la veitura de ma collega americana ne’n seguiá una autra plena de nòstres goiats. Avian trobat moien de beure de la bierra e fasian los einnocents, bolegavan, passavan la testa per la fenestra de dessus… Quò manquet pas : sislada de sirena, veitura de polícia que nos despasset a tota bomba… Lo menaire ’masset una amenda. Ma collega americana e me demorerem tot lo temps darreir sens ren dire. Los policiers coifats de braves chapeus coma lo de John Wayne damanderen au menaire de drubir lo còfre. Era plen de botelhas de bierra ; avian prevut de las municions per la diumenjada, los goiats ! Lo dròlle refuset. « OK. Its your constitutional right, » çò disset lo policier. Quo era avant lo Patriot Act de 2001 que limitet grandament ’queu « drech constitutionau » per combatre lo terrorisme.

Degun sabiá coma anava virar, ’quela maladiá inconeguda venguda de China. Los sabents conegueren tòst son genòma, mas avian pas de remèdi. Òm començava per aver un pauc de feure e sovent òm sentiá pus las sabors e las odors, puei lo mau se portava sus sos polmons e estofava lo malaude.  Lo coronavirus tuava daus cents de mila de personas, en començar per los vielhs, dins tots los país. Lo paubre monde morian sens lur familha e eran entarrats a la vai-viste. Los que garissian eran febles, febles, e cujavan pas tornar prener de las fòrças. Benleu dietz còps per jorn, se faliá disinfectar las mans emb dau geu idroalcolic. Se faliá pas potonar o donar la man. Parlavan de « gestes de barriera ».

Lo « confinhament » era nòstra defensa principala per l’amor que aviam pas d’immunitat collectiva. A la debuta, los ciutadans z’accepteren mai o mens, en França mai dins los autres país. Mas nòstra abituda de nos brejar tornet viste. Los jornaus fasian regulierament lo compte daus mòrts e comparavan d’un país a l’autre ; entau podiam veire si una estrategia era mai eficaça que l’autra e, perqué pas, criticar lo governament. Sus los malhums sociaus, la gent avian tots lur idéia. Los uns disian que que quo era la gripa, o ben una invencion per nos prener nòstra libertat e nòstres sòus, que lo « confinhament » serviá de ren. Reprochavan au President de la republica de dire que eram  « en guerra » e de nos endeutar enquera mai. D’autres, mai que mai de drecha en politica, sostenian un professor originau que voliá far prener de la cloroquina a tot lo monde. Aura som segurs que lo sabent pretendut era una mòda de charlatan e que faguet perdre un temps precios aus autres medecins. A-t-eu reconegut son error, ’queu dirigent d’un grand partit de drecha au Senat que vantava la cloroquina a la ràdio ? Diram ren dau President daus Estats-Units que prepausava de beure un « disinfectant » ! Diu mercés, auvem pus parlar de ’quela « ministra » que disiá que las mascas servian de ren, au luòc de reconeitre franchament que ne’n passavan fauta. Los país d’Euròpa ne’n venian a se brejar per ’chaptar de las mascas aus Chinés avant los autres. Una onta ! Quand quò venguet que fuguerem oblijats de las portar en public, los uns refuseren ’quela limitacion de lur libertat, disent que los empaichava de respirar, etc… d’autres fasian repròche au governament de sa meissonja iniciala. 

Fau dire que la maladiá era plan sorniauda ; quauquas personas infectadas podian infectar los autres sens se saber malaudas. Après una periòda de « confinhament », lo nombre de malaudes aviá baissat. Nos cresian sauvats, prestes a saborar « los jorns de bonur ». Mas, en ren de temps, una fòrma mudada dau virus naissiá dins un autre país e una autra ersa de la maladiá s’espandiá sus nautres. Ne’n aviam tots nòstre aise. Quoras ’chabariá-quò ? E quò contunhava de marronar, de protestar, per exemple las librarias e los restaurants que comprenian pas perqué devian barrar si las egleisas demoravan dubertas. E los governaments suspechats, criticats, mocats, insultats… sabian pas ente plaçar lo cursor entre la libertat individuala limitada e la solidaritat impausada, la libertat e la fraternitat. D’un biais o d’un autre, las decisions eran totjorn criticablas e criticadas.

Troberen daus vaccins. Avian lo vaccin anglés, los dos americans (l’un trobat per un Francés aus Estats-Units, l’autre per dos Alemands), lo russe, lo chinés. Disian que la França era lo sole país membre permanent de l’ONU que aviá pas trobat de vaccin (Ieu vesiá pas tròp lo rapòrt). ’Queste còp los Europeans ’chapteren los vaccins ensemble. Comenceren de vaccinar dins los darniers mes de 2020, los pus vielhs d’en prumier, puei los de mai de 65 ans, puei los autres. Faliá vaccinar lo mai possible de gent si voliam aquesir « una immunitat collectiva ».  Una dirigenta politica que apelaram Mïon la Vipera disset que, avant de se far vaccinar, faliá esperar de veire coma quò anava virar dins los autres país. Urosament, totplen de monde fasian coma me, que quò me tainava d’estre un pauc protegit. La vaccinacion era eficaça dins 80-90 dau cent daus cas e nos garantissiá de las fòrmas las mai grevas. Vegueren que la proteccion vaccinala baissava après quauques mes, e que se faliá tornar far vaccinar. Quoras ne’n veiriam-nos la fin de ’quela pandemia ?

Ne'n fagueren una brava comediá, los que refusavan de se far vaccinar !  Disian que quò serviá nonmas per engraissar las firmas farmaceuticas (mas coma trobar los investiments per desvelopar e comercializar lo vaccin ?).  Eran opausats a la vaccinacion  per principi. Se fiavan pas a un vaccin desvelopat e fabricat en un temps tan cort. Disian que modifiava l’ADN, que fariá naistre daus monstres, sabe-ieu que de mai… Vos rapelatz ’quilhs « debats » entre los especialistas que avian trabalhat sus ’quelas questions d’immunitat de las annadas de temps e los « antivacs » que coneisian nonmas lurs paurs e lurs prejutjats ? Los uns eissaiavan d’explicar suausament e modestament çò que sabian, los autres nejavan la paraula daus sabents jos un torrent verbau de cresenças individualas e de quitas meissonjas ente tornava totjorn lo principi de la libertat individuala, lo drech de far çò que òm vòu de son còrs sens s’ocupar daus autres. Mas mai que mai, los que eran contra la vaccinacion escoltavan pas los autres. Los medecins reconeissian los risques, mas explicavan onestament que lo dangier dau vaccin se podiá pas comparar a lo de la maladiá. Dins quauques estats daus Estats-Units que volian pas auvir parlar de mascas, de confinhament e de vaccin, vesian ben la gent morir, mas aimavan mai veire çò que cresian que de creire çò que vesian ; mai que quò lur costava char !

Quand una granda partida daus adultes fugueren vaccinats, quò venguet que fauguet un « permes sanitari » per anar au restaurant, aus concerts, au cinema… Beucòp de gent ne’n volgueren pas auvir parlar de ’quela mesura que forçava los ciutadans de se far vaccinar o ben de se far testar tot lo temps si volian participar a la vita sociala : negacion de la libertat de la persona, division daus ciutadans entre vaccinats e pas vaccinats… Los que eran vaccinats eran contents de poder surtir sens totjorn pensar que lur vesin de sieti o de taula portava benleu la maladiá. Quauquas associations pogueren contunhar lurs activitats, d’autras que refusavan de damandar lo permes sanitari au public chausiren d’esperar la fin de la pandemia. Un editorialista de Sud-Ouest parlet d’un « permes de la libertat ». Petit a petit, après daus mes de constrentas, lo virus venguet mens dangieros ; totplen de gent que ’trapavan la maladiá garissian en gaire de temps. 

Sabem plan que, sens la vaccinacion, l’immunitat collectiva s’agués facha esperar mai de temps e que lo virus fariá enquera malaudes daus mila de personas. Prenem quitament pus la pena de respondre a los que sostenen lo contrari. Aüei, los 0,3 daus cent daus « sonhaires » pas vaccinats que perderen lur emplec pòden tornar trabalhar a l’ospitau, mai si beucòp de medecins pensen enquera que lur refús de la  vaccinacion era una fauta professionala. Parlem pus gaire dau covid ; aimem mai l’obludar coma un meschant sovenir. Embrassons-nous, Folleville. Pertant, crese que faudriá tornar escoltar e legir çò que los uns e los autres disian dins los medias. Podriam mielhs veire los quaus fagueren pròva d’onestetat intellectuala, de saviesa e de coratge. Saubriam los quaus meriten nòstra confiança mai que los autres. Quauques uns fagueren coma Miquèu de Montanha, mera de Bordeu, que laisset sa vila pendent la pesta.  D’autres, coma lo doctor Rieux dins La Pesta de Camus, fagueren lur trabalh onestament e coratjosament. Per los dirigents e per beucòp de nautres, la pandemia fuguet un moment de veritat.

Vivem dins un monde de grands bolegadis : mondializacion daus eschamges, revolucion tecnologica, atemptats terroristas, crisi sanitària, guerra en Ucraïna, inflacion… L’angoissa nos fai perdre nòstras marcas e tòrç nòstres esperits. Trobem plan malaisat de viure sens certituda, subretot sens l’assegurança que l’avenir sirá melhor que lo passat. Som prestes a nos virar daus costat de las idéias simplas e a cherchar daus bocs emissaris, los immigrats, per exemple. Los esperits torçuts que ne’n tròben d’autres, sovent sus internet, s’assemblen, e venen durs, durs. Los uns viren a drecha, los autres a mança, mas ren los empaicha de se rencontrar quand s’envirolen autorn dau mesma aubre per lo far crebar. Diriatz que la paur de l’avenir nos fai perdre la testa. Es-quò per obludar nòstras contradiccions que venem esmalits contra tot ? Ataquem los quites elegits, de la gent que accepten de las responsabilitats que voldriam pas o podriam pas assumir. Aviam pus vut autorn de nautres tant d’acrimonia, d’aguissença, de chaitivetat, de vengetat e de violéncia en paraulas mai en òbras. L’epidemia de meissonjas e de violéncia vendrá-t-ela pieg que l’autra ? Faudrá mai de paciéncia e de pena per se’n desbarrassar.

Crese que beucòp de nautres se trompen de combat quand damanden un drech de fenha. Aüei vesem dau jòunes que se sierven de lur cervelas e de lurs mans per imaginar, inventar, bastir, semnar, viure. Trabalhar per la fin dau mes, mai contra la fin dau monde. Crear de las richessas sens enançar la roina environamentala. Far la transicion energetica e pas tròp chaulhar la natura sens apaubrir los que vòlen ganhar lur vita. De tots biais, faudrá trabalhar, e pas nos trompar de prioritats. Trabalhar per l’amor de susmontar nòstras contradiccions, pas ’trapar la maladiá e eissaiar de garir los esperits malaudes. Autrament, coma empaichar « l’ivern de nòstre maucontentament » de nos menar un monstre coma Richard III dins la tragedia de Shakespeare(1), o ben, pus près de nautres – los exemples manquen pas – Hitler en 1933 e Pótin au segle XXI ?

 

A Javerlhac, lo 15 dau mes de mai 2023

 

 

(1)          Now is the winter of our discontent

Made glorious summer by this sun of York

Richard III, William Shakespeare, Act I, Scene 1

Aura l’ivern de nòstre maucontentament

Es vengut un estiu glorios jos lo solelh d’Iòrc

 

 

Publicité
Publicité
Commentaires
Lo Chamin de la font, blog occitan de Jean-Pierre Reydy (Jan-Peire Reidi)
  • Blog en occitan limousin (parler nontronnais) de Jean-Pierre Reydy (Jan-Peire Reidi). Textes et documents de l'auteur portant sur les problèmes de société, la vie culturelle, la langue occitane.
  • Accueil du blog
  • Créer un blog avec CanalBlog
Publicité
Archives
Publicité