FARIÁ BON SEMNAR
La sentinela parlava :
« Lo temps es bien virat. Per semnar lo blat de printemps, l’avena, lo blat dur, o benleu lo milhet, quo es una sason que vau de l’aur. Per lo blat negre, quo es un pauc dabora. Fugués pas aura ’quela garça de guerra civila… » (Boris Pasternak, Doctor Zhivago)
Espijar. ’Massava las espijas tombadas darreir la mestiveurza. Me baissava mai d’un còp per ne’n far una pita javela. Compliments de ma mair. Chambas nudas entraupadas, engraunhadas per las romdres ; la peu tendra cosinava. Ai-ieu ’massat la valor d’una ponhada de grun jornaliera per una pola o ben d’una jaufada de froment per mon pan ? Siriá-quò pro per mon uòu bulit ? Per las talhas dins ma sopa ? Per mon bocin de pan tendre engraissat de confitura dau marende ? « Tirar sa jornada », ganhar sa vita, aver lo drech d’estre fier !
Jauvir. Los goiats fan daus rudelons dins lo pilòt de blat de semen que secha au granier. Lo froment chaud es suau sus los nervs de la peu. Es-quò çò que òm sent quand òm fai l’amor ? Las jarras prusen sus la tela rufa daus sacs pesants aclapits contra lo mur au fons de la granja, sacs-sietis durs mai mofles, gaire aisinables. Una partida daus sacs ’nirá au minotier, quauques uns au bolengier per paiar nòstre pan. Lo bolengier marcará dins un carnet totas las michas, las coronas e las tortas que li prendram : tant de liuras de pan per un sac de froment. Daus goiats que coneissian pas lur bonur aprenian a mainatjar una quita espija e cresian far pechat si laissavan perdre un quite eschalon de pan.
Lo pan negre d’Ucraïna (hlib) a una sabor un pauc sucrada, plan doça emb dau burre e quauques gruns de sau. O ben trempat dins lo borchch (sopa de legumes e de jutas) emb de la crema agra. Hleb : an lo mesma mot russe per lo blat e lo pan, vielh mot parent de loaf (micha de pan) en anglés. Lo pan e un topinon de sau pausats sus un linge brodat de roge son presentats per las femnas aus estrangiers en signe de benvenguda.
Semnar. La terra negra d’Ucraïna vòu estre bladada. Quand la névia es fonduda, fau pas perdre de temps dins ’quilhs climats continentaus. Los ventres daus bateus gigants damanden d’estre garnits de grun. Los país ’famgalits d’Africa dau Nòrd e d’Orient Mejan ne’n an mestier per far lur pan sens crosta que sembla de las grandas crespas.
Quand ven la sason, la terra damanda lo blat e lo paisan que ne’n lebreta de la trabalhar es maluros si ne’n es empaichat. La sentinela de Pasternak fai un rejon dins la terra emb la poncha de sa baioneta. Fariá plan bon semnar !
A Javerlhac, lo 29 de març de 2022