PINHIERS PURITS, CONSELHIERS SANCIERS
PINHIERS PURITS, CONSELHIERS SANCIERS
Ente son passats los pinhiers campats rasis la maisons daus conselhiers dins las pitas comunas dau despartament de Dordonha ? S’es vut que n’i aviá un dins quasiment tots los vilatges dins las annadas cinquanta. Las bròchas de l’aubre eran copadas jusc’a la testa. Lo drapeu de tres colors flacassava a la bela cima. Una corona o ben una plancarta disian : « Onor a nòstre elegit ».
Dins ’queu temps, òm vesiá pas tant de contravents barrats, de teuladas traucadas, de murs esbolhats, de romdres dins las charrieras e de vielhas maisons ’chaptadas per daus estrangiers. Non, la gent avian enquera lur fiertat, trabalhavan lur aise mas eran pas maluros, e avian idéia de contunhar de viure tranquillament au país. Se disian que quò datava pas d’aüei que los jòunes partessan trabalhar en vila, e que, queraque, lur biais de viure durariá ben mai que ilhs.
Aüei, las municipalitats e las associacions fan çò que pòden per l’amor d’animar la vita de la comuna : repas daus ainats, daus chaçadors, daus pompiers, de quò-’quí, de quò-’lai. Dins lo temps la gent se convidavan pas per l’aperitiu, mas vos promete que perdian pas l’ocasion de far la bringa, o dau mens de bien minjar e bien beure. Quò fai que tots los conselhiers eran tenguts de festar lur eleccion. Un ser chas l’un, un autre ser chas l’autre, la gent anavan « onorar l’elegit », los que avian votat per se, mai los autres. Dau temps que las femnas eran a topinar, los òmes anavan tombar un pinhier. Lo portavan sus l’espatla a cinc o sieis, lo campavan contra lur mur de la granja, montavan sus la teulada per l’estachar au trau que despassava dau mur… Quò donava set ! Faisian onor au conselhier, mai a a sas barricas e son garda-minjar ! Mainatjavan pas sos grilhons, son salat, sos bocaus de prunas o de cireijas dins l’aiga de vita… e fasian pas de mau a la piqueta ! Me rapele de l’autre que chantava sa chançon sus la guerra de quatòrze : « Et toute la Dordogne / Les belles-mères souriantes/ Les jeunes filles charmantes / Ont donné dans c’ malheur tout leur cœur… » Lo trobem benleu pus gaire esmovent ’queu patriotisme sentimentau, mas los òmes e las femnas que avian conegut la guerra ne’n aurian purat.
Se’n veu pus tròp sovent emperaquí de pinhiers per los conselhiers. Quò venguet que fagueren un sole repas per tots. Planteren un sole pinhier davant la merariá. Mas quauques conselhiers se fasian prejar per paiar lur part. Trobavan que lur eleccion lur costava char. Quo era gaire sancier d’aflatar la gloriosetat daus elegits per se garnir lo panse. La gent cresian-t-ilhs que ’quilhs òmes e ’quelas femnas que òfrian de trabalhar benevolament per lo ben de tots se paiarian de la despensa sus los sòus de la comuna, o ben i trobarian quauque autre avantatge ? Coneisse daus ancians conselhiers que fugueren « onorats » dins lo temps e que z’aurian plan parcit !
Aura, los darniers pinhiers son meitat purits e lurs drapeus espelhandrats. Los pinhiers que vesem enquera son daus pitits aubres a las pòrtas de las egleisas e a l’entrada daus vilatges a la brava sason per de las nòças que tòrnen au país per se maridar. Quo es un chaisne bien drech que chausissen dins los bòscs per onorar la nòvia. Pòrten la paubra dròlla enjucada balint-balant a chavau sus la bilha. Li fan tirar daus còps de fusilh a una botelha estachada a la cima. Si la botelha tomba o ben se cassa, quo es signe de bonur.
Sabe pas si quò i fai. Laissarai los sabents explicar çò que quo es dire, ’queu simbolisme. Tròbe totparier que quo es domatge de pus onorar los conselhiers. Amics occitans que siretz elegits la setmana que ven, perque pas reviscolar la tradicion ? Prepause un pitit chamjament. Faudriá que tots los que vendran a vòstra festa republicana paiessan lur part, mai la vòstra. Pas per vos aflatar, mas per vos remerciar e vos encoratjar. Si plantatz un pinhier emb un brave drapeu occitan, avant de far un bon repas, convidatz-me !
A Javerlhac, lo 5 de març de 2020
Jan-Peire Reidi